Tầm quan trọng của Âm thanh trong làm phim điện ảnh, phim quảng cáo. Cách nhà làm phim "Gọi tiếng cho hình"

Âm thanh trong điện ảnh — gọi tiếng cho hình

Trong lịch sử, hiệu ứng âm thanh từng được sử dụng chủ yếu như yếu tố gây cười hoặc để báo hiệu một hành động diễn ra ngoài khuôn hình. Nhưng khi nghệ thuật quay phim phát triển, thiết kế âm thanh cũng dần trở thành một công cụ mạnh mẽ. Với các nhà làm phim muốn nâng tầm giá trị sản xuất của dự án, việc nắm vững các kỹ thuật hiệu ứng âm thanh có thể mang lại sự khác biệt rõ rệt. Bài viết này sẽ phân tích những cách sử dụng phổ biến của hiệu ứng âm thanh, cũng như gợi ý nơi bạn có thể tìm thấy những hiệu ứng phù hợp cho dự án tiếp theo của mình.

CÁCH SỬ DỤNG HIỆU ỨNG ÂM THANH

Âm thanh giữ vai trò quan trọng không kém các yếu tố hình ảnh trong phim. Nó là công cụ để cuốn khán giả vào một trải nghiệm điện ảnh, để thổi hồn cho những sinh vật tưởng tượng, hoặc để đẩy cao căng thẳng trong một cảnh phim.

Hãy nhớ lại sự tinh hoa trong thiết kế âm thanh của Ben Burtt với Star Wars, hay nghệ thuật tinh tế của hiệu ứng âm thanh trong loạt phim kinh dị Alien. Điện ảnh đương đại ngày nay đang khai thác âm thanh theo những cách mới mẻ, táo bạo, mở rộng biên giới kể chuyện điện ảnh.

Và trong khi bối cảnh, dựng phim hay kỹ xảo có thể tái hiện tầm nhìn của đạo diễn, thì chính thiết kế âm thanh mới là yếu tố thổi sự sống vào toàn bộ tác phẩm. Trong một video phân tích, ta có thể thấy Tarantino sử dụng âm thanh để định hình nhịp điệu và sắc thái của bạo lực trong phim ông.

Để hiểu rõ giá trị của hiệu ứng âm thanh, cần nhận diện hết những cách mà chúng có thể được vận dụng. Hiệu ứng (và thiết kế âm thanh nói chung) có thể chạm đến cảm xúc khán giả mạnh mẽ chẳng kém một màn diễn xuất xuất thần, một góc máy ngoạn mục hay một phân cảnh kịch tính.

Dưới đây là hướng dẫn từng bước về kỹ thuật hiệu ứng âm thanh mà bạn có thể áp dụng ngay cho dự án điện ảnh tiếp theo.

CÁC YẾU TỐ TRONG ÂM THANH LÀM PHIM

Bước 1: Tạo âm thanh môi trường (ambient sound)
Âm thanh môi trường là cách phổ biến nhất mà các nhà làm phim sử dụng hiệu ứng âm thanh. Hãy nghĩ đến những bộ phim như Master and Commander, Avatar hay The Lord of the Rings. Những câu chuyện này diễn ra ở những thế giới mà khán giả không thể trực tiếp trải nghiệm. Và trách nhiệm của nhà làm phim chính là khiến những bối cảnh và nhân vật ấy trở nên chân thật, sống động chẳng khác gì đời thực.

Âm thanh môi trường (ambient sound) chính là yếu tố gánh vác phần lớn sức nặng trong một cảnh phim. Khán giả tất nhiên mong đợi được nghe âm thanh của sóng biển vỗ và làn nước bắn tung tóe, nhưng chính những chi tiết nhỏ mới thực sự thuyết phục: tiếng giày đinh gõ trên sàn gỗ, tiếng dây buồm rít trong gió, hay âm vang xa xăm của những cuộc trò chuyện trên boong. Tất cả hợp lại để khắc họa hình ảnh một con tàu khổng lồ ngoài khơi, tràn đầy sức sống.

SỰ QUAN TRỌNG CỦA ÂM THANH TRONG LÀM PHIM

Bước 2: Tạo dựng tính chân thực (realism)
Bằng cách thêm vào những hiệu ứng âm thanh phù hợp — hoặc trong nhiều trường hợp, tạo ra chúng bằng nghệ sĩ Foley — nhà làm phim có thể kiến tạo cảm giác chân thực ngay từ những khung hình đầu tiên. Đây là cách mà hiệu ứng âm thanh nội tại (diegetic sound) được khai thác để đưa khán giả đến một thế giới hoàn toàn mới.

Một trong những ví dụ xuất sắc nhất chính là Avatar. Bộ phim diễn ra trên một hành tinh giả tưởng, xoay quanh những sinh vật chưa từng tồn tại, và toàn bộ bối cảnh được dựng nên bằng kỹ thuật green screen tinh vi. Nhưng nhờ những lớp âm thanh môi trường luôn hiện diện, khán giả không còn bận tâm đến sự hư cấu ấy. Thay vào đó, họ bị cuốn vào và tin tưởng tuyệt đối vào thế giới Pandora như thể nó thực sự tồn tại.

Bộ não con người luôn có xu hướng đối chiếu những trải nghiệm mà ta tiếp nhận. Khi một cảnh phim được thêm vào những hiệu ứng âm thanh quen thuộc, bạn đang cung cấp một lớp ngữ cảnh bổ trợ cho hình ảnh. Khán giả kết nối những gì họ thấy với những gì họ nghe, và chính sự cộng hưởng đó giúp họ đắm chìm vào không gian hay địa điểm mà bộ phim tái hiện.

CÔNG DỤNG CỦA ÂM THANH TRONG KỸ THUẬT LÀM PHIM

Bước 3: Kể chuyện phi ngôn ngữ (nonverbal storytelling)
Mọi sinh vật đều giao tiếp bằng phương thức phi ngôn ngữ. Với con người, bộ não không chỉ xử lý cử chỉ hình thể, mà còn tiếp nhận âm thanh và hình ảnh để diễn giải ra nhiều tầng nghĩa.

Một ví dụ điển hình là Alien của Ridley Scott. Ở đó, hiệu ứng âm thanh có thể truyền tải câu chuyện của cảnh phim sắc nét hơn nhiều so với vài câu thoại. Thậm chí, chỉ riêng cảnh ấy thôi cũng có thể đứng độc lập như một phim ngắn thành công. Đây là lợi thế độc nhất mà điện ảnh sở hữu: kể chuyện bằng ngôn ngữ phi ngôn từ. Và nếu bạn đã làm phim, có lẽ bạn cũng đã áp dụng điều này — bởi lẽ hình ảnh điện ảnh vốn phải gánh một phần câu chuyện; nếu không, bạn đang dựa dẫm quá nhiều vào thoại.

CÁCH SỬ DỤNG ÂM THANH TRONG LÀM PHIM

Bước 4: Dùng hiệu ứng âm thanh để tạo căng thẳng
Âm thanh không chỉ khắc họa địa điểm hay nhân vật, mà còn có thể được cài cắm trong một cảnh vốn đã đẩy cốt truyện đi xa hơn. Những bậc thầy kể chuyện biết cách đan xen tất cả để giữ sự tập trung của khán giả từ đầu đến cuối.

Âm thanh giọng nói xa xăm và tiếng xe cộ có thể dựng nên ảo giác của một con phố đông đúc, ngay cả khi khung hình trống trơn. Nhịp tim dồn dập hoặc tiếng gió rít có thể khiến một khoảnh khắc ra quyết định trở nên nghẹt thở. Đây có thể là những ví dụ rõ ràng, nhưng đủ để bạn hình dung. Các bộ phim kinh dị đặc biệt xuất sắc trong việc xếp lớp hiệu ứng âm thanh để tạo bầu không khí, thậm chí một chi tiết nhỏ như con mèo trong Alien cũng đủ biến thành yếu tố then chốt.

KỸ THUẬT TẠO HIỆU ỨNG ÂM THANH

Bước 5: Dẫn dắt cảm xúc khán giả
Các nhà làm phim từ lâu đã hiểu âm nhạc có thể dẫn dắt cảm xúc khán giả như thế nào. Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra tác động của âm nhạc lên não bộ, và xu hướng này sẽ còn tiếp diễn.

Điều thú vị là hiệu ứng âm thanh cũng mang sức mạnh tương tự, dù ít khi được chú ý.

Âm thanh môi trường giúp khán giả định vị bối cảnh, kể chuyện phi ngôn ngữ mở ra ngữ cảnh, và tất cả đều tác động trực tiếp đến cảm xúc.

Một cơn bão thoáng qua có thể hiện lên u ám trên màn ảnh, nhưng chính hiệu ứng âm thanh mới quyết định khán giả cảm nhận nó ra sao. Tiếng sấm xa gợi sự bất an; tiếng mưa rơi mang lại cảm giác dịu lại; còn tiếng chim hót khe khẽ thì báo hiệu ánh sáng sắp trở lại.

Hãy tưởng tượng một cảnh có lời thoại vui đùa, tạo không khí cạnh tranh nhẹ nhàng. Khán giả đã đoán được điều gì sẽ diễn ra, nhưng vẫn háo hức. Khi cơn bão ập đến — và thiết kế âm thanh trở nên hỗn loạn, dữ dội — cảm xúc người xem lập tức bị kéo căng như thể họ đang xem một cảnh phim kinh dị. Đây chính là nghệ thuật: hiệu ứng âm thanh cho phép nhà làm phim định hình cách khán giả phản ứng. Và đó là một trong những lý do thiết kế âm thanh đã trở thành phần không thể thiếu của điện ảnh.

LÀM CÁCH NÀO ĐỂ TÌM ĐƯỢC HIỆU ỨNG ÂM THANH

Bước 6: Tìm kiếm hiệu ứng âm thanh
Về bản chất, làm phim gần giống như phép thuật. Đó là nghệ thuật khiến con người tin vào điều không có thật, trải nghiệm cảm xúc thật, và mang theo dư âm của bộ phim khi bước ra ngoài đời thực.

Đến lúc này, bạn có thể hình dung được hiệu ứng âm thanh giúp bạn đạt mục tiêu làm phim ra sao. Và bạn cũng thấy rằng thiết kế âm thanh phụ thuộc nhiều vào tầm nhìn nghệ thuật hơn là kỹ năng kỹ thuật của một kỹ sư mix hay nghệ sĩ Foley.

Tuy nhiên, một thách thức quen thuộc vẫn là: tìm ra hiệu ứng âm thanh “đủ hay”. Trang Freesound là một nguồn tài nguyên tuyệt vời và phổ biến, nhưng việc phải sàng lọc hàng nghìn hiệu ứng có thể trở thành cực hình. Điều này cũng đúng với hầu hết các thư viện âm thanh miễn phí khác, như Free Sounds Library hay SoundBible.com.

Tất nhiên, các thư viện âm thanh miễn phí rất tiện lợi và dễ tiếp cận. Nhưng trong nhiều trường hợp, bạn sẽ tiết kiệm thời gian hơn nếu tự tạo ra hiệu ứng âm thanh thay vì loay hoay săn tìm một đoạn khớp hoàn toàn. Chính vì vậy, nhiều nhà làm phim lựa chọn mua, cấp phép hoặc đăng ký dịch vụ từ những thư viện âm thanh chuyên nghiệp, được tuyển chọn kỹ lưỡng.

Nếu bạn đang tìm kiếm âm thanh chất lượng cao hơn, hoặc những hiệu ứng rất đặc thù, có thể bạn đã có sẵn quyền truy cập thông qua những công cụ mình đang sử dụng, như Avid Pro Tools hay Adobe Audition. Hoặc bạn sẽ cần đến một dịch vụ thuê bao cung cấp hàng nghìn hiệu ứng âm thanh chuyên nghiệp. Dù lựa chọn thế nào, điểm mấu chốt là có hàng trăm nguồn tài nguyên ngoài kia. May mắn thay, hầu hết đều cho phép duyệt thử miễn phí, giúp bạn cân nhắc kỹ trước khi gắn bó với một nền tảng cụ thể.

Xu hướng chung hiện nay là như vậy: các nhà làm phim có nhiều công cụ hơn — và tốt hơn — bao giờ hết. Khi nói đến việc tìm nơi tải hiệu ứng âm thanh, bạn đã có quá nhiều sự lựa chọn. Đây chính là thời điểm lý tưởng để bắt đầu thử nghiệm, khám phá cách mà hiệu ứng âm thanh có thể mang đến nhiều tầng sâu, cảm xúc và tính chân thực cho tác phẩm của bạn.

Nếu bạn đang quan tâm đến một sản phẩm phim quảng cáo chỉn chu, tỉ mỉ, đạt chất lượng QC của phim điện ảnh. Hãy cùng Xuân Tiên Production lên kế hoạch và thực hiện. Tại đây team chúng tôi có đủ quy trình kỹ thuật để tạo nên những sản phẩm Phim quảng cáo chất lượng cao cho quý khách hàng.